- Centrum Informacji Konsumenckiej

Black Friday

Black Friday - Przewodnik po cyberzagrożeniach i bezpiecznych zakupach online.

Black Friday może i przynosi prawdziwe okazje, ale niesie też spore ryzyko niepotrzebnych wydatków, a nawet zostania bez towaru i bez pieniędzy. Czarny piątek przyciąga miliony klientów kuszonych promocjami i „niepowtarzalnymi okazjami”. Niestety, w sieci nie brakuje osób, które chcą to wykorzystać. Każdego roku pojawiają się przypadki oszustw, które kończą się stratą pieniędzy lub wykradzeniem danych osobowych. Najlepszą obroną jest zdrowy rozsądek i sceptycyzm. Jeśli oferta jest tak niesamowita, że wydaje się okazją życia, najpewniej jest to tylko próba wyłudzenia. Kupuj mądrze i bezpiecznie. Warto wiedzieć, jakie pułapki czyhają na internautów i jak się przed nimi chronić.

Fejkowe sklepy online – kupujesz dziurę w powietrzu

Jednym z najczęstszych zagrożeń są fałszywe sklepy internetowe. Oszuści tworzą strony, które wyglądają identycznie jak witryny znanych marek. Kopiują logo, zdjęcia, a nawet układ strony, często zmieniając tylko jedną literkę w adresie/nazwie domeny. Płacisz za towar, który nigdy do Ciebie nie dotrze, a kontakt ze sprzedawcą nagle się urywa.

Jak nie dać się oszukać?

• Sprawdź sprzedawcę. Pamiętaj, że czas jego działalności w serwisie nie daje gwarancji uczciwości. Przestępcy w sieci mogą podszywać się pod legalnie działające firmy.
• Masz wątpliwości, zweryfikuj sklep w KRS/ CEIDG.
• Sprawdź dane adresowe, numer telefonu, warunki dostawy towaru i jego zwrotu, sposoby płatności, regulamin i politykę prywatności.Jeśli sklep nie podaje danych adresowych i ogranicza możliwość kontaktu jedynie do formularza, zrezygnuj z zakupów.
• Zweryfikuj czy sklep ma siedzibę w Polsce, kraju Unii Europejskiej czy poza UE.
• Nie podawaj swoich loginów, haseł, danych bankowych ani innych danych osobowych, dopóki nie upewnisz się, że strona jest prawdziwa. Zawsze dokładnie sprawdzaj nazwę domeny, ponieważ fałszywe strony mogą różnić się od oryginału nawet jednym znakiem czy literą.
• Szukaj opinii wszędzie, tylko nie na ich stronie. Wpisz nazwę sklepu w przeglądarkę internetową, dodając "opinie" lub "oszustwo". Uważaj!Oszustwa mogą też przybrać formę fałszywych opinii – sklepy kupują pozytywne komentarze lub używają botów, tworząc wrażenie wiarygodności. Dlatego zawsze warto czytać opinie krytycznie, zwracając uwagę na powtarzalność tekstu i daty publikacji. Zwróć uwagę na historię opinii i przerwy w ich publikacji.
• Zwracaj uwagę w jaki sposób trafiłeś na daną stronę. Jeśli były to kuszące oferty w mediach społecznościowych albo link do oferty dostałeś przez komunikator lub pocztę elektroniczną, zachowaj czujność, bo jest duże prawdopodobieństwo, że to próba oszustwa.
• Uważaj na sklepy typu „mydło i powidło”. O ile wiele sklepów ma bardzo szeroki asortyment, to mało prawdopodobne, że ten sam sklep sprzedaje kurtki, meble, glebogryzarki i np. hydrauliczne zamrażarki do rurJ
• Nie daj się złapać na emocje. W mediach społecznościowych znajdziesz wiele reklam sklepów, które łowią klientów na fałszywe informacje typu „polska rodzinna firma zamyka się po 30 latach – wyprzedaż do 80%”. W rzeczywistości jest to zaawansowana technika psychologicznej manipulacji, mająca na celu natychmiastowe obniżenie Twojej czujności i wykorzystanie sentymentu. Historie o "emeryturze właścicieli" czy "trudnych decyzjach" są tworzone, by uwiarygodnić nierealistyczne rabaty. Łączy się to z presją czasu (liczniki, komunikaty "WSZYSTKO MUSI ZNIKNĄĆ"), która zmusza Cię do pośpiechu. Reklama prowadzi do fałszywego sklepu (Fake Shop), którego jedynym celem jest kradzież pieniędzy lub danych Twojej karty płatniczej. Zawsze weryfikuj domenę i nie klikaj w linki, które obiecują zbyt wiele.

Phishing w sezonie Black Friday: kurierzy, sklepy i banki

W okresie Black Friday oszuści intensyfikują kampanie phishingowe. W tym celu wykorzystywane są m.in. wiadomości SMS, w których oszuści podszywają się pod kurierów, którym trzeba dopłacić niewielką kwotę,  e‑maile zachecajace do kliknięcia w link z super promocją oraz połączenia telefoniczne od fałszywych pracowników banków, którzy pilnie muszą zweryfikować Twoje dane lub zablokować podejrzaną transakcję.
Oszuści sprytnie wykorzystują fakt, że w Black Friday robisz wiele zamówień i czekasz na liczne przesyłki, co sprawia, że wiadomość o "problemie z dostawą" wydaje się prawdopodobna. Najczęściej proszą o dopłatę do przesyłki (np. 1 PLN) lub podanie danych karty. W rzeczywistości link prowadzi na fałszywą stronę (fałszywą bramkę płatności lub panel bankowy), a Twoje dane logowania lub dane karty trafiają w ręce oszustów.

Jak nie dać się oszukać?

• Nigdy nie klikaj w linki z wiadomości SMS lub e‑mail: zwłaszcza, jeśli dotyczą dopłaty do zamówienia, weryfikacji danych bankowych lub obiecują "dodatkowy, tajny rabat".
• Weryfikuj status zamówienia samodzielnie. Zamiast klikać w link, wejdź na oficjalną stronę sklepu lub aplikację i sprawdź status zamówienia, używając numeru przesyłki lub logując się na swoje konto.
• Nie podawaj wrażliwych danych poza bankowością. Prawdziwe firmy, kurierzy ani banki nigdy nie proszą o podanie pełnych danych karty (CVV/CVC, data ważności) ani loginów do bankowości w odpowiedzi na SMS czy e-mail.
• Omiń podejrzane linki do promocji: Chcesz sprawdzić super promocję? Wpisz adres sklepu bezpośrednio w przeglądarkę – nie idź na skróty przez podejrzany link.

Pułapki w mediach społecznościowych – mega okazje, mega ryzyko

Fałszywe reklamy w mediach społecznościowych, przyciągają oko hasłami typu „Super komputer 70% taniej – tylko dzisiaj!”, a po kliknięciu prowadzą do podejrzanych stron. Warto pamiętać, że prawdziwe promocje dużych marek są ogłaszane na ich oficjalnych stronach lub w aplikacjach. Bardzo często takie reklamy są jedynie fasadą, za którą kryje się fałszywy sklep lub strona phishingowa. Sztuczna inteligencja ułatwia tworzenie wiarygodnych, lecz fałszywych reklam i sklepów internetowych. Generatory obrazów i filmów potrafią szybko stworzyć profesjonalnie wyglądające banery, a narzędzia do syntezy głosu i deepfake — podszyć znane twarze czy głosy, by wyglądało to jak rekomendacja znanej osoby. AI automatyzuje też treści — generuje setki wariantów ogłoszeń, fałszywe opinie i opisy produktów, co zwiększa zasięg oszustwa i obniża koszt przygotowania kampanii. Oszuści używają automatycznie generowanych domen i gotowych szablonów e-commerce, tworząc „sklepy” z fałszywymi koszykami i podrobionymi formularzami płatności. W efekcie użytkownik trafia z reklam w social media na stronę, która wygląda jak oryginał, płaci — i traci pieniądze lub dane karty. W okresie Black Friday, natężenie tych oszustw jest największe, ponieważ cyberprzestępcy wiedzą, że użytkownicy aktywnie szukają i oczekują ekstremalnych zniżek. Fałszywe reklamy często wykorzystują też zdjęcia skradzione z oficjalnych źródeł, a jedynym celem jest nakłonienie Cię do podjęcia szybkiej, nieprzemyślanej decyzji.

Jak nie dać się oszukać?

• Podejdź sceptycznie do takiej promocji. Jeśli oferta wydaje się zbyt dobra, żeby była prawdziwa, to zazwyczaj nie jest prawdziwa. Markowy sprzęt elektroniczny czy luksusowa odzież z rabatem 70–90% to w 99% przypadków oszustwo.
• Weryfikuj źródło oferty. Jeśli duży, znany sklep naprawdę ma taką promocję, na pewno znajdziesz ją na jego oficjalnej stronie, a nie tylko w jednym, ukrytym poście w mediach społecznościowych.
• Sprawdź profil rirmy. Zanim klikniesz, zobacz, jak długo istnieje profil reklamodawcy w mediach społecznościowych, ile ma obserwujących i czy komentarze pod postami nie są wyłączone lub podejrzanie wyreżyserowane.
• Jeśli już zdecydujesz się kliknąć w reklamę, (domenę) sklepu, do którego zostałeś przekierowany. Fałszywe strony często mają literówki lub dziwne rozszerzenia (np. zamiast „ .pl” mają „.xyz”).
• Nie ulegaj presji czasu. Fałszywe liczniki czasu i komunikaty o "ostatnich sztukach" mają za zadanie odebrać Ci czas na weryfikację. Zrób krok w tył i sprawdź wiarygodność oferty, zanim podasz jakiekolwiek dane.

Złośliwe dodatki i aplikacje – pomoce, które kradną

Niektóre oszustwa przybierają bardziej „ukryte” formy, np. poprzez złośliwe aplikacje i rozszerzenia przeglądarki, które oferują kupony, automatyczne kody rabatowe lub dodatkowe funkcje porównywania cen, rzekomo kluczowe podczas łowów na okazje w Black Friday. W rzeczywistości te "pomocne" narzędzia są często przeznaczone do śledzenia aktywności użytkownika, przechwytywania haseł i numerów kart płatniczych. Po zainstalowaniu i zalogowaniu w fałszywym formularzu lub po podaniu danych w rzekomym "managerze kuponów", dane użytkownika mogą zostać wykorzystane do nieautoryzowanych zakupów lub kradzieży tożsamości. Oszuści liczą na to, że w gorączce poszukiwania najniższej ceny zignorujesz ostrzeżenia i zainstalujesz cokolwiek, co obiecuje dodatkowy rabat.

Jak nie dać się oszukać?

• Instaluj tylko sprawdzone aplikacje, wyłącznie z oficjalnych sklepów jak Google Play lub App Store. Zanim cokolwiek zainstalujesz, sprawdź dewelopera, liczbę pobrań i recenzje – nie patrz na 5 gwiazdek, tylko na treść opinii. Prawdziwe, wiarygodne aplikacje mają tysiące, a nawet miliony pobrań, a ich recenzje są różnorodne i szczegółowe.
• Przed instalacją sprawdź, jakich uprawnień wymaga aplikacja (np. dostęp do listy kontaktów, aparatu, historii przeglądania).
• Używaj programu antywirusowego. Upewnij się, że Twój komputer lub telefon jest wyposażony w aktualne oprogramowanie antywirusowe, które może ostrzec Cię przed złośliwymi rozszerzeniami.

Pułapka presji czasu i decyzji impulsywnych

W Black Friday, cała machina marketingowa, od sztucznych obniżek po fałszywe likwidacje, prowadzi do jednego celu: wywołania presji czasu a nawet FOMO, czyli lękiem przed tym, że coś nas omija.. Oferty typu "ostatnia sztuka" lub te ograniczone czasowo, wraz z agresywnie odliczającymi licznikami, są celowo zaprojektowane, by sparaliżować Twoją zdolność do racjonalnej oceny. Ma to na celu skłonienie Cię do nieprzemyślanych decyzji i szybkich zakupów pod wpływem impulsu. Oszuści wiedzą, że to właśnie w pośpiechu najłatwiej jest pominąć krytyczne sygnały, takie jak dziwny adres URL czy brak polityki zwrotów. Zatrzymaj się na moment. Nie działaj pod wpływem impulsu. Jeśli promocja jest uczciwa i naprawdę korzystna, zazwyczaj nie zniknie w ciągu kilku minut, a zdrowy rozsądek jest ważniejszy niż zaoszczędzone kilka złotych.

Jak nie dać się oszukać?

• Weź głęboki oddech i unikaj pośpiechu. Poświęć chwilę na sprawdzenie tego samego produktu w innym, renomowanym, sprawdzonym sklepie. Porównaj ceny i opinie, zanim wrócisz do "okazji".
• Wprowadzaj dane dopiero po weryfikacji. Dopiero, gdy sprawdzisz wiarygodność sklepu, adresu URL, regulamin i dane kontaktowe, możesz spokojnie przejść do płatności. Jeśli na jakimkolwiek etapie pojawi się presja czasu, wycofaj się z transakcji.
• Jeśli masz listę produktów, które chcesz kupić, sprawdź je i dodaj do koszyka lub listy życzeń wcześniej. W Black Friday, kupuj tylko te rzeczy z listy, które masz już sprawdzone.

Jeśli  padniesz ofiarą oszustwa, nie panikuj.

Jeśli mimo zachowania ostrożności i stosowania wszystkich zasad bezpieczeństwa padniesz ofiarą oszustwa internetowego w ferworze zakupów Black Friday, nie panikuj. Szybka i zorganizowana reakcja jest kluczowa dla minimalizacji strat finansowych i zabezpieczenia Twoich danych.

 Co zrobić:

• Skontaktuj się z bankiem. Jeśli podałeś dane karty (numer, data ważności, kod CVV/CVC) lub zauważyłeś nieautoryzowaną transakcję na koncie, natychmiast zadzwoń na infolinię swojego banku, by zablokować kartę płatniczą oraz, jeśli to konieczne, zablokować dostęp do bankowości elektronicznej. Zapytaj o możliwość zainicjowania procedury chargeback (obciążenia zwrotnego) w przypadku płatności kartą.
• Jeśli doszło do nieautoryzowanej transakcji płatniczej, zgłoś to formalnie w banku, na odpowiednim formularzu lub zgodnie z procedurą Twojego banku. Zgłoszenie reklamacji w banku należy wykonać niezwłocznie po zaistnieniu zdarzenia.
• Zbierz dowody. Zanim fałszywa strona zostanie usunięta lub zablokowana, zrób zrzuty ekranu (screenshoty) podejrzanej witryny/reklamy, w którą kliknąłeś, a także zachowaj wszystkie wiadomości e-mail i SMS związane z oszustwem. Zanotuj dokładną datę, godzinę oraz kwotę straty.
• Zgłoś oszustwo organom ścigania. Złóż formalne zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. . Pamiętaj, aby zabrać ze sobą wszystkie zebrane dowody.
• Zgłoś incydent do CERT Polska. Zgłoś podejrzane strony, fałszywe reklamy i wiadomości phishingowe do Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego (CERT Polska). Pomaga to w szybkiej blokadzie złośliwych domen, chroniąc innych użytkowników.
• Zmień hasła i zweryfikuj urządzenia. Zmień hasła do wszystkich kont, na które mogłeś się logować (szczególnie poczty e-mail i bankowości) podczas niebezpiecznej sesji lub po kliknięciu w podejrzany link. Rozważ przeskanowanie urządzenia programem antywirusowym, aby upewnić się, że nie zainstalowano żadnego złośliwego oprogramowania szpiegującego (malware).

W Black Friday kupuj mądrze

Podsumowując, Black Friday faktycznie może pozwolić trochę zaoszczędzić, ale warto podchodzić do niego z chłodną głową i maksymalną czujnością. Okres ten jest szczytem działalności cyberprzestępców, którzy wykorzystują chaos i presję czasu. Sprawdzanie wiarygodności każdego sklepu, szczególna ostrożność wobec "super okazji" (szczególnie z rabatami 70% i wyższymi) oraz korzystanie z bezpiecznych sposobów płatności (jak BLIK czy zaufane bramki płatnicze) naprawdę pomagają uniknąć kłopotów, takich jak utrata pieniędzy czy kradzież danych. Zawsze weryfikuj adres URL, unikaj klikania w linki z SMS-ów i ignoruj emocjonalne komunikaty o "likwidacjach" czy "ostatnich sztukach". Pamiętaj o zasadzie: jeśli jakaś oferta wygląda na aż nazbyt wyjątkową i nierealną – najprawdopodobniej coś w niej nie gra i jest to starannie przygotowana pułapka.

Twoje bezpieczeństwo cyfrowe jest ważniejsze niż największy rabat.