- Centrum Informacji Konsumenckiej

Jak rozpoznać zespół uzależnienia od internetu?

Od marca praktycznie całe nasze codzienne życie przeniosło się do internetu. Praca zdalna, nauka online, kontakt z babciami, dziadkami, koleżankami i kolegami za pomocą rozmów telefonicznych lub komunikatorów. Przed komputerami i ekranami smartfonów czy tabletów spędzamy obecnie znacznie więcej czasu.

Taka sytuacja niestety dla wielu osób, a przede wszystkim dzieci i nastolatków, może przyczynić się do uzależnienia od internetu.

Uzależnienie od internetu to stosunkowo nowe zjawisko i nie jest wpisane na listę chorób czy zaburzeń psychicznych (w przeciwieństwie do uzależnienia od gier on-line). Syndrom uzależnienia po raz pierwszy zaobserwowano w połowie lat 90-tych, gdy dostęp do sieci stawał się coraz bardziej powszechny na świecie. Od tego momentu prowadzone są badania i próby kwalifikacji tego zjawiska.

Samo uzależnienie rozumiane jest jako silna zależność organizmu od wykonywania określonej czynności lub przyjmowania substancji.**

Obecnie nie ma jednolitej definicji zespołu uzależnienia od internetu (ZUI). Niektórzy psychiatrzy, w tym dr Ivan Goldberg***, określają go jako: „zespół zależności polegający na wielogodzinnym korzystaniu z sieci internet, które jest dla pacjenta źródłem dystresu oraz negatywnie wpływa na jego funkcjonowanie w sferze fizycznej, psychicznej, interpersonalnej, społecznej, rodzinnej i ekonomicznej”. W Polsce również stosuje się to określenie.

Przed izolacją nadmierne korzystanie z internetu było poważnym problemem społecznym. Szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży, dla których „bycie w sieci” jest nieodłącznym elementem codziennego życia.

Podczas zajęć „Klikam z głową” (http://cik.uke.gov.pl/edukacjatop/klikam-z-glowa/), często po skończonej lekcji uczniowie zwierzali się nam ze swoich problemów związanych z cyberświatem. Nauczyciele i szkolni pedagodzy opowiadali nam historie uczniów uzależnionych od bycia on-line.  

ZUI, jak w przypadku każdego uzależnienia, jest trudne do wyleczenia. Dlatego łatwiej mu zapobiegać, niż później z nim walczyć. W tak trudnych czasach, z jakimi przyszło nam się w tym roku zmierzyć, warto zatem zadbać o higienę cyfrową. Postarajmy się by poza lekcjami i rozrywką on-line dzieci spędzały czas bez dostępu do sieci. Niedługo zakończy się rok szkolny, a pogoda za oknem będzie zachęcać do spędzania czasu na powietrzu. Mimo ograniczeń, musimy pomóc dzieciom zachować równowagę.

Jak rozpoznać, czy dziecko jest uzależnione od internetu? Oto kilka pytań, na które warto sobie odpowiedzieć:

•    Ile czasu twoje dziecko spędza w internecie? Czy kontrolujesz to w jakikolwiek sposób?
•    Czy dziecko okłamuje cię, gdy pytasz ile czasu korzystało z sieci?
•    Czy reaguje agresywnie, jest sfrustrowane lub ma uczucie niepokoju, gdy nie może skorzystać z internetu?
•    Czy kontaktując się z kolegami zdecydowanie więcej czasu spędza w świecie wirtualnym niż w realnym? Np. woli pograć online niż wyjść na podwórko?
•    Czy pogorszyło się zachowanie dziecka? Stało się bardziej pobudzone lub nerwowe?
•    Czy zdarza się, że nie chce przyjść na posiłek i spożywa go w swoim pokoju jednocześnie przebywając w świecie wirtualnym?
•    Czy ma problemy z zasypianiem, bo nie chce oderwać się od wirtualnego świata?
•    Czy ma dostęp do internetu w nocy, przez co nie śpi tyle godzin, aby było wypoczęte?
•    Czy ma problemy z koncentracją, nie wie co było na lekcjach i ma gorsze oceny?
•    Czy wykonuje niekontrolowane ruchy palcami, które imituje naciskanie klawiszy bądź przycisków myszy w sytuacjach niezwiązanych z komputerem?
•    Czy kiedy nie ma dostępu do internetu, to obsesyjnie myśli co się w nim akurat dzieje?
•    Jeżeli zaobserwujesz kilka z ww. objawów u twojego dziecka, może to świadczyć o pojawiającym się lub już zaistniałym problemie uzależnienia od internetu.

Gdy nie wiesz co powinieneś zrobić, możesz uzyskać bezpłatną anonimową pomoc specjalistów pod numerem 800 100 100 lub e-mailem pomoc@https://800100100.pl/ w Telefonie dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci. To kontakt dla rodziców potrzebujących wsparcia, informacji i pomocy psychologicznej dla dzieci, które mają problemy takie jak: agresja i przemoc w szkole, cyberprzemoc i zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, depresja i obniżony nastrój, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania.  

*Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów, Warszawa/Gdańsk 22.12.2018 r. http://www.uke.gov.pl/akt/badanie-konsumenckie-dzieci-2018,174.html
** Zimbardo PG. Psychologia i życie. PWN, Warszawa 1999; Ulman P. Społeczne i rodzinne uwarunkowania uzależnień u dzieci i młodzieży. Fides et Ratio 2011, 4(8): 74-86.
*** https://ec.europa.eu/epale/pl/blog/uzaleznienie-od-internetu-i-jego-wplyw-na-rozwoj-jednostki